Αντιφών

Όνομα ιστορικών προσώπων. 1. Α. ο Αθηναίος (μέσα 5ου αι. π.Χ.). Αθηναίος σοφιστής. Για τη ζωή του δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες και αναφέρεται κυρίως από τον Ξενοφώντα. Από το έργο του διασώζονται μόνο αποσπάσματα. Αναφέρονται ως έργα του τα Περί αληθείας, Περί ομονοίας και ο Πολιτικός. Διδάσκει τη σχετικότητα της γνώσης και την υποκειμενικότητά της, τη δόξαν, τυπική άποψη όλων των σοφιστών. Κάνει διάκριση μεταξύ φύσης και νόμου· η φύση δεν γεννά διακρίσεις, ούτε προνοεί, ενώ από τον νόμο προκύπτουν ανισότητες: «φύσει πάντα πάντες ομοίως πεφύκαμεν καί βάρβαροι και Έλληνες», διακηρύσσει πολύ πριν από τον Απόστολο Παύλο. Την ομόνοια που συνιστά ως αντίδοτο της αναρχίας, την επεκτείνει στο εσωτερικό του ανθρώπου ως «προς εαυτόν ομογνωμοσύνην», ενώ για τα θρησκευτικά θέματα εκφραζόταν με πολλή ελευθεριότητα. Ο λόγος του χαρακτηρίζεται από επιγραμματικότητα και ήταν συχνά διεισδυτικός, όπως αναφέρει η παράδοση για το πρόσωπό του και όπως δείχνουν τα ελάχιστα σωζόμενα αποσπάσματα του έργου του. 2. Α. ο Ραμνούσιος (479; – 411 π.Χ.). Ρήτορας από τον δήμο Ραμνούντα, ένας από τους δέκα αττικούς ρήτορες. Είχε τον έπαινο του Θουκυδίδη –που κάποτε ονομάζεται και μαθητής του– ενώ ο Πλάτων τον χαρακτηρίζει σπουδαίο διδάσκαλο ρητορικής. Η νεότερη φιλολογική έρευνα βασανίστηκε πολύ για να ξεχωρίσει το έργο του από το έργο του ομώνυμού του σοφιστή. Οι λόγοι του έχουν αξιοσημείωτη αρχιτεκτονική, άψογη αττική έκφραση και αρκετά ρητορικά στοιχεία. Με αυτούς άνοιξε νέους δρόμους στην ποινική δικαιοσύνη της εποχής του, αναπτύσσοντας νέο είδος επιχειρηματολογίας υπέρ του κατηγορουμένου. Το έργο του ανήκει σε δύο κατηγορίες: λόγοι σε δίκες φόνων που έγραψε για λογαριασμό τρίτων (ένας αναφέρεται σε κάποιον που κατηγορήθηκε ότι σκότωσε τη μητριά του) και μερικά ρητορικά γυμνάσματα. Προερχόταν από αριστοκρατικό γένος και νοσταλγούσε πάντα την ολιγαρχία, αν και δεν πολιτεύτηκε ποτέ· ήταν όμως η ψυχή του ολιγαρχικού πραξικοπήματος του 411 π.Χ. που κατέλυσε για οκτώ μήνες το δημοκρατικό πολίτευμα. Γι’ αυτό καταδικάστηκε σε θάνατο. Στο δικαστήριο απολογήθηκε με τον λόγο του Περί μεταστάσεως, τον μοναδικό λόγο που εκφώνησε ο ίδιος. 3. Τραγικός ποιητής (4oς αι. π.Χ.). Έζησε στις Συρακούσες, στην αυλή του Διονυσίου του Πρεσβυτέρου, τον οποίο βοηθούσε στη συγγραφή τραγωδιών, αλλά θανατώθηκε μετά από διαταγή του.